Σερραίοι Αγωνιστές

Από την ημέρα που η πόλη των Σερρών πέρασε στα χέρια των Τούρκων έως την ημέρα της Απελευθέρωσής της οι Σερραίοι αγωνίστηκαν για να διαφυλάξουν την θρησκεία , την παράδοσή τους και να αποτινάξουν το ξένο ζυγό. Οι συνθήκες ζωής των Σερραίων την περίοδο της Τουρκοκρατίας ήταν βασανιστικές.

Ο Παπασυναδινός στη Χρονογραφία του, περιγράφοντας τη συμβίωση τους με τους Τούρκους κάνει λόγο για κρεμάλες, διαρπαγές, παλουκώματα και εξισλαμισμό.

Ο Ν. Πέτροβιτς αναφέρει πως στην περιοχή της Ζίχνης για να μην μαθαίνουν τα μικρά παιδιά ελληνικά τους έκοβαν τη γλώσσα.

Στις αρχές του 19ου αιώνα αγωνίστηκε εναντίον του Ισμαήλ μπέη ο Σερραίος Οπλαρχηγός Τσέλιος Ρουμελιώτης στο βουνό Μενοίκιο. Πλήθος έγγραφα αλλά και τραγούδια του λαού μαρτυρούν πως υπήρχαν ένοπλες επαναστατικές ομάδες στα Σερραϊκά βουνά πριν και μετά την επανάσταση.

Ο πιο σημαντικός αγωνιστής της Μακεδονίας την προεπαναστατική περίοδο θεωρείται ο Νίκος Τσάρας που καταγόταν από την περιοχή της Ζίχνης.

Η πόλη των Σερρών ήταν από τις πρώτες πόλεις της Μακεδονίας που η Φιλική Εταιρεία ίδρυσε πυρήνα και μύησε μεγάλο αριθμό ανθρώπων όπως το Μητροπολίτη Χρύσανθο, τους αδελφούς Σκανδάλη, τον Κώστα Κασομούλη και άλλους πολλούς.

Μετά την κήρυξη της επανάστασης η πόλη των Σερρών και η περιοχή της παίζει σπουδαίο ρόλο στην προεργασία του κινήματος.

Σπουδαία μορφή του 1821 θεωρείται ο Εμμανουήλ Παπάς που γεννήθηκε το 1772 στη Δοβίστα Σερρών (σημερινή κοινότητα Εμμανουήλ Παπά). Ο πατέρας του Δημήτριος ήταν παπάς και έτσι πήρε το επώνυμο η οικογένεια. Παρά το γεγονός πως γνώριζε λίγα γράμματα ο Εμμανουήλ Παπάς κατόρθωσε να αποκτήσει σπουδαία κοινωνική θέση. Το 1793 μετά το γάμο του εγκαταστάθηκε στις Σέρρες και ασχολήθηκε με το εμπόριο. Απέκτησε μεγάλη περιουσία και σύντομα έγινε τραπεζίτης και δανειστής των πιο ισχυρών μπέηδων.

Ο Παπάς μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του από τον Κιαζήμ μπέη ,που του χρεώσταγε πολλά χρήματα, έφυγε κρυφά το 1817 στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί ,αφού του επέστρεψαν τα χρήματα αγόρασε -εκτελώντας εντολές του Υψηλάντη- όπλα και πολεμοφόδια και στις 23 Μαρτίου του 1821 αναχώρησε για το Άγιο Όρος που είχε επιλεγεί ως το ορμητήριο και τόπος επανάστασης στη Μακεδονία. Από εκεί έστειλε μήνυμα στην Υδρα να στείλουν καράβια για να προσβάλουν τη Θεσαλονίκη από τη στεριά και τη θάλασσα.

Μάταια προσπάθησε να συντονίσει τη δράση των οπλαρχηγών της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, αφού μόνο ο Διαμαντής Νικολάου που η δράση του ήταν ξακουστή στον Όλυμπο, συνέπραξε μαζί του. Ακολούθησαν δραματικά γεγονότα όπως έλλειψη οπλισμού, τροφής καθώς και η αποχώρηση του ελληνικού στόλου. Μετά την εισβολή του Μεχμέτ πασά Θεσσαλονίκης στην Κασσάνδρα, η επανάσταση της Χαλκιδικής έληξε άδοξα. Ο Εμμανουήλ Παπάς μαζί με το γιο του και λίγους συντρόφους έφυγε από το Άγιο Όρος με κατεύθυνση τη Νότιο Ελλάδα. Στο καράβι όμως έπαθε αποπληξία και έχασε τη μάχη με το θάνατο. Μεταφέρθηκε στην Ύδρα, όπου και έγινε η ταφή του στις 5 Δεκεμβρίου του 1821 με τιμές στρατηγού.

Ο τάφος του δεν σώθηκε, παρά μόνο μια σπασμένη πλάκα με επίγραμμα που μεταφέρθηκε στις Σέρρες το 1957 και αργότερα όταν στήθηκε στην πλατεία Ελευθερίας το άγαλμά του μπήκε στην πρόσοψη της οστεοθήκης.

Μεγάλος είναι ο κατάλογος με τους Σερραίους που θυσιάστηκαν για τον αγώνα. Ένας από αυτούς ήταν και ο Ζαχαρίας Αθανασίου που γεννήθηκε το 1798. Παρά το γεγονός πως πριν την επανάσταση κατείχε σημαντική κοινωνική και επαγγελματική θέση στην Αίγυπτο, την εγκατέλειψε για να λάβει μέρος στην επανάσταση. Πολέμησε στα Δερβενάκια και σε μια μάχη έχασε το ένα του χέρι. Πέθανε το 1850.