Τεχνητή λίμνη Κερκίνης

Ο υγρότοπος αυτός μετασχηματίστηκε κατά τις τελευταίες δεκαετίες τουλάχιστον δύο φορές από ανθρωπογενείς επεμβάσεις. Η οικολογική του αξία και η σημασία του για την ευρύτερη περιοχή αποτέλεσε κατά καιρούς- πάντοτε όμως έντονα-κρίσιμο σημείο τριβής για την ανάγκη και τους όρους λειτουργίας του φράγματος, το οποίο ρυθμίζει τη ροή του νερού της λίμνης για αρδευτικούς σκοπούς.

Πριν από το 1932, όταν έγινε το πρώτο φράγμα, η περιοχή βρισκόταν σε κατάσταση έλους, όπου ο Στρυμώνας κυλούσε άλλοτε βαριεστημένα και άλλοτε ορμητικός και πληθωρικός, απειλώντας το απελπισμένο ανθρώπινο σύνολο της περιοχής. Υδροχαρή δάση, παρθένες περιοχές με άγρια ζώα και φασιανούς, που αποτελούσαν το βασιλικό κυνήγι μέχρι το 1956, απαγόρευαν τη γεωργική και την οικιστική δραστηριότητα στους περιοίκους. Ένα τεχνικό όμως έργο (το φράγμα) λειτούργησε ενθαρρυντικά και μέχρι το 1982, που κατασκευάστηκε το δεύτερο και υψηλότερο, τροφοδοτούσε με νερό τις άγονες περιοχές και συγκρατούσε τις πλημμύρες, προστατεύοντας τις γόνιμες πεδινές εκτάσεις. Σήμερα με υδάτινη επιφάνεια που ποικίλλει εποχιακά από 54.000 ως 72.000 στρέμματα, λειτουργεί με διττή κοινωνική οφελημότητα : ως τεχνικό έργο, μεγάλης γεωργικής ωφέλειας, και ως υγρότοπος διεθνούς σημασίας (Συνθήκη Ramsar,Ν.Δ./20.11.74, ΦΕΚ 350 Α/74 και Οδηγίσ της ΕΟΚ 79/409) για χιλιάδες υδρόβια και παρυδάτια πτηνά. Ωστόσο, συχνά αυτές οι δύο ξεχωριστές λειτουργίες εξυπηρετούν αντιθετικά συμφέροντα, γεγονός που δημιουργεί κοινωνικές τριβές στην περιοχή. Κι αυτό γιατί όταν η στάθμη των νερών της λίμνης υψώνεται προς όφελος της γεωργίας, οι φωλιές των πουλιών χάνονται ή μετατοπίζονται απελπιστικά. Όταν, επίσης, τα φερτά υλικά που κατεβάζει πληθωρικά ο Στρυμώνας καλύπτουν τον πυθμένα της λίμνης, η κλίση του γίνεται ηπιώτερη, και η στάθμη του νερού ανεβαίνει, η πίεση στον υγροβιότοπο ασκείται σκληρά και αμετάκλητα. Εξάλλου όταν τα υδροχαρή δάση της λίμνης κτακλύζονται, δεν καρποφορούν, δεν ανανεώνονται, χάνονται και χάνεται μαζί τους το υπόβαθρο της φωλιάς, διακόπτοντας έτσι την αναπαραγωγή της ορνιθοπανίδας στην περιοχή. Τέλος όταν οι κορμοράνοι, στην ανζήτηση της τροφής τους, ανταγωνίζονται την ιχθυοκαλλιέργεια, τότε υφίστανται τον κατατρεγμό των ψαράδων. Κοντά σ' όλα αυτά, με τον ευεργετικό νόμο "Περί Παραμεθορίων", ιδρύονται στην παραλίμνια περιοχή βιομηχανίες και τ' απόβλητα τους σε λίγο θα μπαίνουν στη λίμνη!

Παρ' όλα αυτά ο θαυμάσιος αυτός βιότοπος, παρουσιάζει αμέτρητα αξιοθαύμαστα στοιχεία: πολλά είδη από σπάνια και προστατευόμενα πουλιά, παραποτάμια δάση χαρακτηριστικής βλάστησης, νούφαρα που επιπλέουν σε έκταση μερικών χιλιάδων στρεμμάτων, ποικιλία ψαριών και ένας καταπληκτικής ομορφιάς ορίζοντας από τα ορεινά συγκροτήματα του Μπέλλες και των Κρουσίων δίνουν στο τοπίο ένα τόνο ανυπέρβλητης γοητείας. Βασικός τροφοδότης της λίμνης ο ποταμός Στρυμώνας με παροχή 75m3/sec ενώ επικουρικά συμβάλει και ο Κερκινίτης από τα Κρούσια.

Έρευνες γίνονται για να διαπιστωθεί ο χώρος απόθεσης και η ποσότητα των φερτών υλικών που κατεβάζει ο Στρυμώνας. Αυτόματος σταθμός ελέγχει την παροχή του ποταμού σε κυβικά ανά δευτερόλεπτο και άλλα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά του.

Τελικά, η τεχνητή λίμνη Κερκίνη συνδιάζει την υψηλή οικολογική αξία και την πολλαπλή οικονομική δυναμική σ' έναν άξονα ανάπτυξης και ευημερίας για ολόκληρο το νομό Σερρών.

Δέλτα Στρυμώνα-Αμφίπολη
Ένας μικρός υγροβιότοπος που φιλοξενεί κάθε χρόνο σημαντικό αριθμό υδροβίων και παρυδάτιων πτηνών, αλλά που πρόσφατα αλλοιώθηκε από τα μεγάλα οδικά έργα της κατασκευής κόμβου στην Νέα Εγνατία οδό.

Σπήλαιο Αλιστράτης-Φαράγγι Αγγίτη
Ένα μοναδικό μνημείο της Φύσης, με βαθειά σπηλαιολογική αξία και σημασία. Σταλακτίτες και σταλαγμίτες, χιλιάδες νυκτερίδες που φωλιάζουν εκεί, μοναδικοί και πρωτόγνωροι μικροοργανισμοί, που δεν συναντώνται σε άλλα σπήλαια, και χιλιόμετρα στοών συνθέτουν το εντυπωσιακό φυσικό σκηνικό του σπηλαίου της Αλιστράτης. Πιο κάτω σε ένα φαράγγι, κυλάει ο Αγγίτης ποταμός, επιγενετικός ενός διαύλου της εποχής του Φιλίππου, που κατασκευάστηκε για την αποξήρανση των τενάγων στους Φιλίππους Δράμας. Υδροχαρή δάση καλύπτουν τις κατακόρυφες βραχώδεις πλαγιές, με το ποτάμι να κυλάει ήρεμα, άλλοτε καθαρό και άλλοτε χρωματισμένο από τα οξείδια του σιδήρου και των άλλων μετάλλων.

Δάσος Λαϊλιά - Σφαγνώνας
Υψηλό δάσος οξυάς και δασικής πεύκης, σε έκταση 30.000 στρεμμάτων. Ένας μοναδικός παράδεισος κοντά στην πόλη των Σερρών (25χλμ.), συνδεδεμένος με αυτήν με χίλιες παραδόσεις και ιστορίες. Ο Λαϊλιάς προσφέρει καταφύγιο σε μεγάλα θηλαστικά και πτηνά, σπάνια και κοινά. Οι λίγες καφετιές αρκούδες της Β. Ελλάδας βρίσκουν άσυλο στο βόρειο απόκρημνο τμήμα του. Αγριόγαλλος και αγριόκοτες φωλιάζουν στα υψήκορμα πεύκα του και ζαρκάδια, αγριογούρουνα, βίδρες, αρπακτικά ακόμα και πεδινές πέρδικες αποτελούν το θαυμαστό κόσμο της πανίδας του, ενώ σπάνια φυτικά είδη, μοναδικά στην επιστήμη, βρίσκουν εκεί το χώρο τους.

Πέντε είδη, πέντε υποείδη, πέντε ποικιλίες, μια μορφή και ένα υβρίδιο καταγράφονται εδώ για πρώτη φορά, ως νέα για την επιστήμη. Στο κέντρο του ένα θαυμάσιο, μοναδικό παλαιοβοτανικό μουσείο, ο σφαγνώνας του Λαϊλιά.

Στο χώρο αυτό - που ανακηρύχθηκε διατηρητέο Μνημείο της Φύσης με την Υπουργική Απόφαση 105497/6459/11.08.86-έγιναν γεωλογικές έρευνες και διαπιστώθηκε η μεταπαγετώδης εξέλιξη του δάσους της πειοχής, με τις εναλλαγές των ειδών σε συνδυασμό με την ανθρωπογενή επίδραση. Διαπιστώθηκε δηλαδή η ύπαρξη, από το 2.000 π.Χ. φυλλίρας, λεπτοκαριάς και δρυός, που με τη διαδοχή του χρόνου σήμερα έχουν αντικατασταθεί από οξυά και δασική πεύκη. Κριτήριο και αποδεικτικό στοιχείο η γύρις των δένδρων που διατηρήθηκε αναλλοίωτη μέσα στο όξυνο τελματώδες εδαφικό υπόστρωμα του σφαγνώνα.

Μενοίκιο όρος
Γνωστό για τους λειμώνες του, με χαμηλή ποώδη βλάστηση, και για τα ανεξερεύνητα σπήλαια του. Πέτρινες καλύβες κτηνοτρόφων και τεχνικά έργα συλλογής ομβρίων υδάτων, συμπληρώνουν το πανέμορφο ορεινό τοπίο.

Γαλάζια νερά - Συμβολή
Πηγαία ύδατα, κατάλληλα για πεστροφοκαλλιέργειες.

Ρέμα Μύλοι Αγκίστρου
Μοναδικός βιότοπος της καφετιάς άγριας πέστροφας που καταστρέφεται από την αλόγιστη χρήση νερού.

Δάσος Καστανοχωρίου
Μοναδικό καστανόδασος, με θαυμάσιο διάκοσμο από υπερήλικες καστανιές.

Παγγαίο όρος
Ιστορικό βουνό, με χαμηλή βλάστηση οξυάς και λίγης ελάτης. Τα βραχογραφήματα και ο αρχαιολογικός χώρος ζωντανεύουν την ιστορική μαρτυρία και τη μυθολογία της περιοχής.

Αλή Μπουντούς
Μικρή αποικία με πεύκα Ρόμπολο, μοναδικό στην Ελλάδα.