Τα μουσικά όργανα που χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα για το δημοτικό τραγούδι και μουσική, διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: έγχορδα, πνευστά και κρουστά.

• Έγχορδα είναι το λαγούτο, το βιολί, οι λύρες (κρητική, ποντιακή ή θρακιώτικη), το σαντούρι κ.ά.

• Πνευστά είναι το κλαρίνο, η φλογέρα, η γκάιντα, ο ζουρνάς κ.ά.

• Κρουστά είναι το νταούλι, το ντέφι, το τουπερλέκι κ.ά.

Η κάθε περιοχή ανάλογα με τα τραγούδια και τους χορούς της, χρησιμοποιεί και διαφορετικά μουσικά όργανα.

Στην περιοχή των Σερρών χρησιμοποιείται ο ζουρνάς, το νταούλι, η γκάιντα, το τουπερλέκι, ο νταχαρές (ντέφι), η ζήλια, το κανονάκι, το βιολί. Επίσης, συναντάμε κι άλλα όργανα, άγνωστα για τη μακεδονική περιοχή, τα οποία μεταφέρθηκαν από τους πρόσφυγες, κατά την εγκατάσταση τους στην περιοχή των Σερρών.

Τέτοια όργανα είναι η θρακιώτικη λύρα, η ποντιακή λύρα κ.ά.

Τέλος, κατά το 1600 και μετά, έχουμε την είσοδο των ευρωπαϊκών οργάνων και χορών. Τα όργανα που κυριαρχούσαν, συνήθως στα σπίτια των πλούσιων Σερραίων, ήταν το πιάνο και το βιολί.

Αναγνωρισμένοι δάσκαλοι, τόσο έλληνες, όσο και ευρωπαίοι μετακαλούνται από τις πατρίδες τους, για να διδάξουν ευρωπαϊκή μουσική σε Σερραίους.

Έτσι, σιγά-σιγά, η παραδοσιακή μουσική περνά στο περιθώριο για τους πλούσιους, ενώ παραμένει μέσο διασκέδασης μόνο για τα υπόλοιπα λαϊκά κοινωνικά στρώματα.

{mospagebreaktitle=Νταούλι}
Νταούλι

Η πανελλήνια ονομασία του είναι νταούλι ή ταβούλι, παβούλι, τούμπανο, τύμπανος ή τούμπανος.

Nτέφι

Η πανελλήνια ονομασία του είναι ντέφι. Στην περιοχή των Σερρών και συγκεκριμένα στην Άνω Ορεινή, το συναντάμε με την ονομασία νταχαρές. Είναι ένα ρυθμικό όργανο, με ήχο ακαθόριστης τονικής οξύτητας, που παίζεται με τα χέρια.

Το ντέφι παίζεται συνήθως με άλλα όργανα, όπως λύρα και ντέφι, γκάιντα και ντέφι (στην Άνω Ορεινή), βιολί, λαγούτο και ντέφι, κ.ά. Παίζεται, όμως και μόνο του, όταν δεν υπάρχουν άλλα μουσικά όργανα για να συνοδέψει το τραγούδι ή μαζί με το τραγούδι, τους χορούς και ιδιαίτερα τους γυναικείους ή τους ανδρικούς αντικριστούς χορούς.

{mospagebreaktitle=Τουμπερλέκι}
Τουμπερλέκι


Λέγεται και ταραμπούκα ή στάμνα και είναι ένα ρυθμικό όργανο, που το συναντάμε κυρίως στη Μακεδονία και Θράκη.

Ο ήχος του είναι γλυκός και εκφραστικός.

{mospagebreaktitle=Γκάιντα}
Γκάιντα

Συνήθως λέγεται γκάιντα, γκάιδα, γάιδη ή κάιντα.

Φτιάχνεται συνήθως από κείνον που την παίζει, σε διάφορα μεγέθη. Αποτελείται από το ασκί, το επιστόμιο και δύο αυλούς.

Ο παίκτης της γκάιντας λέγεται γκαϊντιέρης, γκαϊδάρης και γκαϊταντζής.

Στην περιοχή των Σερρών, την συναντάμε μόνη της ή να συνοδεύεται από νταχαρέ και νταούλι.

{mospagebrektitle=Ζουρνάς}
Ζουρνάς

Ο ζουρνάς ή καραμούλα ή πίπιζα είναι ένα όργανο τύπου όμποε, με διπλό γλωσσίδι. Η παλιότερη ονομασία του ήταν αυλός ή ασκός.

Όπως το νταούλι, έτσι και ο ζουρνάς, με το δυνατό και διαπεραστικό του ήχο είναι όργανο για ανοικτούς χώρους.

Στην περιοχή των Σερρών τα συναντάμε πολύ συχνά, σε πανηγύρια και γλέντια, στις πλατείες των χωριών.

{mospagebreaktitle=Βιολί}
Βιολί

Εκτός από την πανελλήνια αυτή ονομασία του, σαν βιολί, συναντάμε ακόμη, όλο όμως και πιο σπάνια, τις ονομασίες διολί, διολιά, βιολάριν και βιολούδιν κ.ά. Με τη λέξη βιολιά ή διολιά, εννοούν όχι μόνο το όργανο βιολί, αλλά γενικά τα μουσικά όργανα και ιδιαίτερα τη ζύγια βιολί-λαγούτο και την κομπανία κλαρίνο - σαντούρι - λαγούτο.

Το βιολί, ως λαϊκό όργανο, φτιάχνεται στην Ελλάδα, με βάση τα πρότυπα της Δύσης. Έχει τέσσερις χορδές και παίζεται με ευθύγραμμο δοξάρι.

{mospagebreaktitle=Κλαρίνο}
Κλαρίνο

Το κλαρίνο σαν λαϊκό μουσικό όργανο, έρχεται στην Ελλάδα από την Τουρκία, με τους Τουρκόγυφτους, γύρω στα 1835.

Αρχικά, μαζί με το βιολί και το λαγούτο και αργότερα, με το σαντούρι αποτελούν την κομπανία, το κατ' εξοχήν λαϊκό μουσικό συγκρότημα, που αντικαθιστά σιγά-σιγά την πατροπαράδοτη ζύγια νταούλι-ζουρνά.

{mospagebreaktitle=Ζήλια}
Ζήλια

Λέγονται, επίσης και τσίγκλες ή σαχανάκια και είναι μικρά μεταλλικά κύμβαλα.

Αποτελούνται από δύο στρογγυλούς δίσκους ελαφρά κοίλους, συνήθως σιδερένιους ή μπρούτζινους .