Οι αφορμές που δινόταν στους κατοίκους της περιοχής των Σερρών για να χορέψουν ήταν κυρίως οι θρησκευτικές γιορτές, τα πανηγύρια, ο γάμος, τα διάφορα έθιμα.

Όπως ήταν ανεπτυγμένο το θρησκευτικό συναίσθημα στους κατοίκους των Σερρών και της περιφέρειας τους, η επέτειος της μνήμης του αγίου κάθε εκκλησίας, είτε των Σερρών, είτε του χωριού της περιφέρειας, παρείχε μια ευκαιρία κοσμοσυρροής, δηλαδή, αληθινής πανήγυρης.

Στις μεγάλες πανηγύρεις κατάφθανε συνήθως πλήθος προσκυνητών, όχι μόνο από τα γύρω χωριά, αλλά και από άλλες πόλεις και χωριά.

Τα πανηγύρια ήταν ένας συνδυασμός θρησκευτικής ευλάβειας και ομαδικής διασκέδασης με μουσική, χορούς και φαγοπότι.

Συνήθως, από την παραμονή της γιορτής κατάφθανε ο κόσμος στο χωριό, όπου γινόταν το πανηγύρι. Μαζί μ' αυτούς ερχόταν και οι μικρέμποροι, που άπλωναν τη πραμάτεια τους πάνω σε ειδικούς πάγκους στο χώρο του πανηγυριού. Επίσης, το βράδυ της παραμονής, ερχόταν οι οργανοπαίχτες, σε περίπτωση που δεν είχε το χωριό, το οποίο και τους νοίκιαζε για δύο με τρεις μέρες, όσο δηλαδή κρατούσε το πανηγύρι.

Ο χώρος του πανηγυριού ήταν το προαύλιο της εκκλησίας ή δίπλα στην εκκλησία, καθώς και η κεντρική πλατεία του χωριού.

Το γλέντι και ο χορός ξεκινούσαν από το βράδυ της παραμονής και συνεχιζόταν και τη δεύτερη μέρα, μετά τη Θεία Λειτουργία.

Στην Πεντάπολη, το κυριότερο πανηγύρι και έθιμο γίνεται στη γιορτή της Ζωοδόχου Πηγής. Μετά το τέλος της λιτάνευσης των εικόνων, στήνεται χορός στην πλατεία του χωριού.

Ο κύριος χορός που χορεύεται είναι ο ζάμαντας.

Στο Άγιο Πνεύμα, το σημαντικότερο πανηγύρι γίνεται στη γιορτή του Αγίου Πνεύματος. Το πρωί, μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας, οι νέοι και οι νέες κατεβαίνουν λίγο πιο κάτω από το μοναστήρι, σ' ένα ανοικτό μέρος και χορεύουν με συνοδεία οργάνων (νταουλιού και βιολιού) μέχρι το μεσημέρι. Το απόγευμα και μετά το τέλος των αγωνισμάτων, ξαναρχίζει ο χορός, αλλά αυτή τη φορά στην πλατεία του χωριού.

Η σειρά με την οποία χόρευαν στον κύκλο είναι : μπροστά χόρευαν οι μεγάλοι, πίσω ακολουθούσαν οι νέοι και πιο πίσω οι αρραβωνιασμένες.

Οι χοροί που χορεύονται είναι κυρίως ο συρτός και ο αντικριστός.

Στο Νέο Σούλι, το σημαντικότερο πανηγύρι του χωριού, αλλά και έθιμο της περιοχής των Σερρών είναι αυτό του Αγίου Γεωργίου. Ο Άγιος, από τα βυζαντινά χρόνια, θεωρείται προστάτης των πόλεων και των κρατών. Είναι, όμως, και άγιος των τσομπάνηδων, αλλά και των γεωργών .

Ο χορός στο πανηγύρι του Νέου Σουλίου παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ο πρώτος χορός γίνεται στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Στο χορό παίρνουν μέρος μόνο τα κορίτσια, εκτός από μια παντρεμένη, που σέρνει και οδηγεί τις άλλες παρθένες.

Ο χορός εκτελείται γύρω από το εκκλησάκι, χωρίς τη συνοδεία οργάνων, παρά μόνο τραγουδιών, που τραγουδιούνται από τις ίδιες τις χορεύτριες, μονότονη εκκλησιαστική μελωδία. Κατόπιν, το πλήθος κατεβαίνει στο χωριό και συγκεκριμένα στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, όπου θα ακολουθήσει το μεγάλο πανηγύρι.

Οι γυναίκες είναι και πάλι που αρχίζουν το χορό, τώρα όμως παίρνουν μέρος και οι παντρεμένες, οι οποίες τραβούν μπροστά και τα κορίτσια πίσω. Έτσι αρχίζουν να τραγουδούν μαζί, το πρώτο τραγούδι του πανηγυριού. Με το τραγούδι αυτό, χορεύουν σεμνά και σιγανά. Αφού τελειώσει το πρώτο αυτό τραγούδι, αρχίζει το δεύτερο, που χορεύουν με ελαφριά κίνηση των χεριών. Με το τρίτο τραγούδι τελειώνει και ο χορός, που είναι πιο ζωηρός και εκτελείται με ταχύτερο βηματισμό, όπως στον καλαματιανό. Η εκτέλεση των χορών αυτών γίνεται με τη συνοδεία μουσικών οργάνων, νταουλιού και ζουρνά.

Μετά την εκτέλεση των χορών, γίνεται η αναπαράσταση του εθίμου, δηλ. της δρακοκτονίας από τον Αη-Γιώργη.

Κατόπιν επαναλαμβάνεται ο χορός και τα τραγούδια, με μεγαλύτερο ενθουσιασμό και συγκίνηση.

Το απόγευμα ξαναγίνεται χορός, μετά το τέλος της διεξαγωγής των αγωνισμάτων. Στο χορό αυτό, άνδρες παλικάρια και κορίτσια σχηματίζουν διπλόφαρδο χορό και χορεύουν με μια ασυνήθιστη ζωηρότητα, σχεδόν ώσπου να νυκτώσει.

Στην Πρώτη Παγγαίου, το κυριότερο πανηγύρι του χωριού γινόταν στην γιορτή του Αγίου Γεωργίου και το οποίο διαρκούσε μια ολόκληρη εβδομάδα. Στο πανηγύρι κατάφθαναν και ξένοι προσκυνητές, από άλλα μέρη της Ελλάδας, όπως τη Θράκη και τη Χαλκιδική. Πολλές φορές, ερχόταν και με τα δικά τους όργανα, όπως γκάιντες, ζουρνάδες και χόρευαν τους δικούς τους χορούς, κατά παρέες, όταν ξεκινούσαν τα γλέντια. Το χωριό, λόγω έλλειψης ντόπιων οργανοπαικτών, νοίκιαζε μουσικά όργανα. Συνήθως, ζουρνάδες και νταούλια, για τρεις μέρες, από την Ηράκλεια και το Δραβίσκο.

Ο χορός ξεκινούσε από την ημέρα της παραμονής, ενώ το βράδυ γινόταν ο κύριος χορός μπροστά στο εκκλησάκι.

Την ημέρα του πανηγυριού, μετά τη δοξολογία και τη λιτανεία, ξεκινούσε το γλέντι. Το απόγευμα, διεξαγόταν αγωνίσματα στην κεντρική πλατεία του χωριού και μετά το τέλος αυτών, ακολουθούσε ο χορός μέχρι το πρωί.

Χαρακτηριστικό ήταν, πως ο χορός και τα γλέντια συνεχιζόταν αδιάλειπτα και τις επόμενες ημέρες. Όταν κι αν τα όργανα έφευγαν, συνόδευε το γλέντι τους η λατέρνα. Οι χοροί που χορεύονταν ήταν καρσιλαμάδες, συρτοί βαριοί χοροί, χασάπικο, τσιφτετέλια και κάποιοι θρακιώτικοι χοροί.

Στο Ροδολίβος, το πανηγύρι γίνεται τον Δεκαπενταύγουστο, στη γιορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου. Το πανηγύρι γίνεται σε δικό του χώρο, δίπλα στο ναό. Τα μουσικά όργανα νοικιάζονται κυρίως από την Ηράκλεια και συνήθως είναι ζουρνάδες και νταούλια .

Το γλέντι και ο χορός αρχίζουν το βράδυ της παραμονής. Οι κυριότεροι χοροί που χορεύονταν ήταν : συρτός, τσάμικος και τοπικός αντικριστός μακεδονικός .

Ο συρτός είναι κυκλικός μικτός χορός. Ο πρώτος χορευτής είναι άνδρας και εκτελεί πολλές φιγούρες, όπως πηδήματα, ψαλίδια, καθίσματα, στροφές κ.λ.π.

Στην Τερπνή, συνηθίζονται κάθε χρόνο τρία πανηγύρια. Δύο θρησκευτικά, του Αγίου Δημητρίου και του Αγίου Μανδηλίου και ένα πανηγύρι αγωνισμάτων της Ζωοδόχου Πηγής.

Στα πανηγύρια του Αγίου Δημητρίου και του Αγίου Μανδηλιού, μετά το τέλος της πρωινής δοξολογίας, στήνεται το γλέντι και ο χορός.

Την παραμονή της Ζωοδόχου Πηγής, ο χορός και το γλέντι στήνονται στο καφενείο της εκκλησίας, με συνοδεία μουσικών οργάνων (νταουλιού και ζουρνά). Την επόμενη μέρα και μετά το τέλος των αγωνισμάτων, ακολουθεί και πάλι γλέντι και χορός.

Στο Αηδονοχώρι, τα πανηγύρια που γινόταν ήταν αυτά του Αη-Γιώργη στις 23 Απριλίου, του Αη-Κωνσταντίνου στις 21 Μαΐου και του Αη-Γιάννη στις 24 Ιουνίου και 29 Αυγούστου.

Το βράδυ της παραμονής αυτών των εορτών, ερχόταν τα "νταούλια". Το γλέντι και ο χορός άρχιζαν στην πλατεία του χωριού. Όλοι χόρευαν, από όλες τις ηλικίες, στον ίδιο χώρο, σε διαφορετική, όμως θέση για κάθε ηλικία. Τον χορό τον άρχιζαν οι γέροι και οι γερόντισσες με τα "καλά" τους, δηλαδή τις γιορτινές παραδοσιακές φορεσιές.

Ο χαρακτηριστικός τοπικός χορός που κυριαρχούσε στα πανηγύρια, ήταν ο "νταϊανός" κυκλικός, αργός χορός. Το απόγευμα της εορτάζουσας μέρας, ξαναστηνόταν το γλέντι στην πλατεία του χωριού, με χορό των γερόντων πρώτα και αργότερα όλων των κατοίκων.

Το πανηγύρι του Αη-Γιάννη, στις 29 Αυγούστου, παρουσιάζει ιδιαιτερότητα, που λόγω του πένθιμου χαρακτήρα του -αποκεφάλιση του Προδρόμου- είναι καθαρά θρησκευτικό.

Στη Νιγρίτα, τα κυριότερα πανηγύρια γινόταν στη γιορτή του Αγίου Αθανασίου και του Αποστόλου Θωμά.

Το πανηγύρι του Αγίου Αθανασίου ήταν πολύ σπουδαίο και φημιζόταν για τη μετακίνηση που σημειωνόταν μεταξύ του πληθυσμού της επαρχίας. Ο χώρος, όπου γινόταν το γλέντι ήταν μπροστά στην εκκλησία.

Στο πανηγύρι του Απόστολου Θωμά, ο χορός και το γλέντι ακολουθούσαν μετά το τέλος των αγωνισμάτων, στο μεσοχώρι, με συνοδεία οργάνων, συνήθως νταουλιού και ζουρνά.